Każdy rodzic chętnie obserwuje swoje dziecko w nabywaniu nowych umiejętności. Choć na początku może się nam wydawać że w pierwszych miesiącach nie ma ich dużo, to nie do końca tak jest ;). Maluch musi włożyć sporo wysiłku w to by oderwać chociażby głowę od podłoża. Można powiedzieć że cały czas jest w treningu. Dzisiaj chciałabym przybliżyć jak przebiega typowy rozwój dziecka od narodzin do 3 miesiąca życia.
Rozwój dziecka nie przebiega w sposób jednolity, pojawiają się tak zwane skoki rozwojowe. Każde dziecko rozwija się w swoim indywidualnym tempie. Jak już wiadomo rozwój wszystkich zdrowych dzieci nie jest jednakowy, ale przebiega z pewną prawidłowością. Dzięki temu jesteśmy w stanie ustalić jakich umiejętności możemy się spodziewać u dziecka w danym miesiącu życia.
Pamiętajcie że informacje te nie zastąpią wizyty u specjalisty i jeśli tylko coś was niepokoi zawsze warto zasięgnąć rady u wykwalifikowanych osób.
Pierwszy miesiąc życia:
Noworodek w leżeniu zarówno na plecach jak i na brzuchu przyjmuje pozycję podobną do tej w brzuchu mamy. Kręgosłup dziecka nie ma wykształtowanych fizjologicznych krzywizn, tylko kształtem przypomina literę C. Jego kończyny górne i dolne znajdują się blisko ciałka. Jest to tzw: faza zgięcia i nieznacznego odwiedzenia. Można zauważyć że maluch nie leży symetrycznie. Najczęściej możemy zaobserwować że układa się w łuk i na tym etapie rozwoju jest to całkowicie normalne- pod warunkiem że układa się w taki sposób na obie strony.
noworodek w leżeniu na plecach:
– głowa układana jest na boku
– barki uniesione i wysunięte w przód (w protrakcji), przez co szyjka wydaje się być schowana
– rączki w zgięciu, często zaciśnięte piąstki
– widoczny odruch chwytny dłoni
– dzieci kierują kciuki do buzi
– nóżki ułożone w zgięciu, odwiedzeniu i rotacji zewnętrznej (na tak zwaną żabkę)
– stopy zgięte grzbietowo
– występuje reakcja Moro
Jak wygląda noworodek w leżeniu na brzuchu?
– rączki w zgięciu, blisko ciała, dłonie zaciśnięte w piąstki, kciuk często schowany do środka
– nóżki dziecka również w zgięciu, często podciągnięte pod brzuszek, opierają się na przyśrodkowych krawędziach kolan i paluchów
– miednica ułożona wysoko, w kierunku tyłopochylenia (inaczej mówiąc jest podwinięta) – z czasem, gdy nóżki się prostują, a środek ciężkości schodzi niżej, ustawia się w kierunku przodopochylenia
– głowa zwrócona na jedną ze stron, oparta jest na policzku
– punkty podporu to: policzek, obręcz barkowa, kłęby kciuka i 1/3 dalsza część przedramienia, przyśrodkowa część kolan i paluchów
Podczas aktywności
W leżeniu na brzuchu noworodek podejmuje próby przekładania główki z jednego policzka na drugi poprzez tzw. “dziobanie”. Początkowo może być to tylko próba podążania głowy do linii środkowej ciała, jednak pod koniec 1 miesiąca maluch powinien już opanować tą umiejętność. Na początku jest to dla dziecka bardzo trudne ponieważ w okolicy głowy i barków znajduje się najwięcej ciężaru ciała.
W leżeniu na plecach możemy zaobserwować kopanie z pięty od linii środkowej ciała, podczas tej aktywności widzimy jak dziecko wykonuje ruch niemal całym ciałkiem. Ruchy są nieco chaotyczne.
2. miesiąc życia
Maluch już trochę zaznajamia się z otoczeniem i wciąż doskonali swoje umiejętności.
w leżeniu na brzuchu:
– dziecko coraz dłużej potrafi utrzymać głowę, unosi ją ok 45°
– barki i łopatki ulegają obniżeniu, dzięki czemu szyja wydaje się być dłuższa
– dłonie nie muszą być ciągle zaciśnięte
– próbuje podpierać się na przedramionach, ale znajdują się one jeszcze w nawróceniu
– dzięki pchaniu w podłoże z punktów podparcia pojawia się aktywizacja przedniej strony ciała, co za tym idzie lepsza praca mięśni brzucha
– miednica powoli obniża się do podłoża
w leżeniu na plecach:
– dziecko potrafi zatrzymać na chwilę głowę w linii środkowej (nos, pępek i spojenie łonowe znajdują się w jednej linii)
– występuje ATOS- czyli tak zwana pozycja szermierza
– dziecko jest zainteresowane twarzą drugiego człowieka
– potrafi wodzić wzrokiem np. za zabawką
3. miesiąc życia
Dziecko staje się coraz bardziej świadome. Spodziewamy się że pod koniec trzeciego miesiąca dziecko osiągnie symetrię. Co to znaczy?
W wielkim skrócie: w leżeniu na plecach nos, broda, mostek, pępek i spojenie łonowe będą znajdować się w jednej linii, ale to nie wszystko:
w leżeniu na brzuchu:
– unosi głowę w linii środkowej (ok 45° nawet do 90°)
– jest w stanie swobodnie obrócić głowę w prawo i w lewo ( łącznie zakres ruchu wynosi ok 180°)
– obręcz barkowa i łopatki są już obniżone
– łokcie są w linii barków lub tuż przed nimi
– dziecko zdobywa umiejętność zabawy dłońmi, potrafi łączyć ręce nad klatką piersiową, potrafi się nimi bawić, może je nawracać i odwracać, brać do buzi, potrafi zginać łokcie
– biodra jeszcze nie dotykają podłoża a brzuch leży na podłodze
– możliwe są ruchy podudzi
w leżeniu na plecach:
– głowa układana w symetrii
– dziecko wodzi wzrokiem za zabawką w zakresie 180°, pojawia się izolowany ruch gałek ocznych
– budowanie symetrii: łączy rączki w linii środkowej ciała, zabawa rączkami, obręcz barkowa i łopatki są obniżone
– zabawa miednicą w płaszczyźnie strzałkowej (dziecko wykonuje ruchy miednicą jak by chciało podwinąć ogon, lub zrobić “kaczy kuper”)
– dziecko kładąc stopy na podłoże opiera je na zewnętrznych krawędziach stóp
– potrafi unieść obie kończyny dolne nad podłoże i utrzymać je nawet ok 1 min, potrafi kopać
– pojawia się tzw. chwytanie dołokciowe, dziecko bada w ten sposób podłoże i boki swojego ciała, ciągnie za ubranko
Teraz już widzicie ile wasze dzieci potrafią? 😉
Źródło:
1. Trusewicz R., Pogorzała A. M., Rozwój ruchowy dziecka z uwzględnieniem założeń koncepcji NDT Bobath
2. Wasielewski W., Wczesne wspomaganie rozwoju ruchowego dziecka niepełnosprawnego